Region Dolenjska

Spis treści:

To region na południe od Ljubljany związany z rzeką Krką. Wypływa ona w zachodniej części regionu, płynie przez rozliczne wzniesienia pokryte winnicami do głównego miasta – Novego Mesta, następnie przez Kostanjevicę na Krki i w okolicy Brežic wpada do Savy. Dolenjska znana jest przede wszystkim z wód termalnych, cvička (tutejszego wina) oraz takich miejsc jak: opactwo cystersów w Stičnej, Kostanjevica na Krki z zamkiem i galerią Božidarja Jakca, klasztor kartuzów Pleterje, zamek Žužemberk i Muljava z gotyckim kościołem i domem rodzinnym powieściopisarza Josipa Jurčiča.

Jadąc z Ljubljany samochodem warto zjechać z autostrady na Višnją Gorę. Można też dojechać tu pociągiem (ok 45min).

Višnja Gora (Wiśniowa Góra) to maleńkie miasteczko, któremu prawa miejskie nadano już w 1478 roku, w okresie napadów tureckich. Dzięki zdobytemu statusowi wzniesiono mury obronne, chroniące miejscową ludność. Symbolem miasta jest ślimak przykuty na łańcuchu. Jak głosi legenda, w podziękowaniu za uratowanie życia synowi weneckiego doży, rannemu w bitwie pod Sziszakiem, mieszkańcy dostali pozłacaną muszlę, dekorowaną diamentami.

Z Višnjej Gory warto udać się do Muljavy, gdzie znajduje się dom rodzinny pierwszego słoweńskiego powieściopisarza Josipa Jurčiča – obecnie przekształcony w skansen.

Można wybrać się tam piechotą, malowniczym szlakiem turystycznym zaczynającym się w centrum miasta koło szkoły. Trasa (ok 15km) prowadzi do ruin zamku z XI wieku, a potem wspina się w górę przez las i okoliczne wsie (Pristava, Zavrtače, Male Vrhe, Oslica). Szlak jest dobrze oznaczony i znany jako „Jurčičeva pot” (była to droga jaką miał pokonywać każdego dnia Josip Jurčič udający się do szkoły).

Samochodem z Višnjej Gory należy kierować się na hotel Polževo. Przy hotelu jest mały wyciąg narciarski, nad którym leży zabytkowy kościółek z interesującym portalem gotyckim.

Z Polževa kierujemy się na wieś Vrhe do Muljavy. Po drodze mamy okazję zobaczyć typowy wiejski pejzaż tego regionu.

Muzeum etnograficzne na Muljavie to dom Josipa Jurčiča - dobrze zachowany budynek mieszkalny z XIX wieku i  zabudowania gospodarskie. W jednym z zabudowań mieści się również galeria prezentująca czasowe wystawy. Na zwiedzanie skansenu dobrze jest umówić się telefonicznie lub mailowo.

We wsi Muljava można też zobaczyć późnogotycki kościółek szczycący się złotym, barokowym ołtarzem i freskami Janeza Ljubljanskega z XV wieku.

Z Muljavy mozna kontynuować wycieczkę oznaczoną trasą (przez wieś Potok, Znojile, Trebnja Gorica) do źródeł rzeki Krki i jaskini Krška  (Krška jama). W jaskini można zobaczyć bezokiego płaza - odmieńca jaskiniowego, zwanego przez Słoweńców 'ludzką rybką' (človeška ribica). Jaskinię można zwiedzać od kwietnia do października.

Do Krki można też wybrać się samochodem. Aby dotrzeć do źródeł Krki najlepiej skręcić zaraz przed kościołem w prawo. Po 2-3 km najlepiej zatrzymać się przy wąskim mostku i tablicy informacyjnej. Dalej do źródeł trzeba iść piechotą ok 15 minut.

Radensko Polje

Rozległa kotlina powstała przez połączenie wielu wałów i lejów krasowych leżąca w dolenjskim krasu na południe od Grosuplja. Ze względu na znaczenie ekologiczne Radensko Polje uznane zostało za obszar chronionego krajobrazu. Na jego terenie mozna zaobserwować różne formy krasu węglowego, takie jak ponory (miejsce, gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu), jaskinie, źródła krasowe, leje krasowe. Występuje tutaj wiele gatunków roślin chronionych, głównie bagiennych oraz bogata fauna. Można wybrać się tutaj na wycieczkę samemu lub z przewodnikiem. W srodku Radenskiego Polja znajduje się ostaniec (wzniesienie powstałe w wyniku procesów wietrzenia i erozji) Kopanj, na którym odnaleziono ślady ludzi z czasów  prehistorycznych. Miał też znaczenie strategiczne podczas tureckich napadów. Ze szczytu rozciąga się piękny widok na okolicę.

Przy wejściu na teren Radenskiego Polja widać ruiny średniowiecznego zamku Boštanj oraz maleńki kościół św. Martina.

Stična

Będąc w okolicy warto wybrać się do miejscowości Stična. Mieści się tam najstarszy klasztor w Słowenii, muzeum chrześcijaństwa w Słowenii i galeria.

Klasztor w Stičnej założył w 1136 roku patriarcha oglejski Peregrin (1132 – 61). Cystersi mieli mu pomagać w pogłębianiu i utwierdzaniu życia religijnego wśród Słoweńców. Pierwszy opat – Vincenc pochodził z terenu Polski – ze Śląska. Choć początkowo zamierzony jako wspólnota oddzielona od świata zewnętrznego, klasztor stawał się stopniowo coraz bardziej otwarty ludności. W roku 1335 patriarcha oficjalnie przyznał cystersom ze Stičnej sprawowanie duszpasterstwa, którym to zadaniem zajmowali się mnisi aż do rozwiązania klasztoru (1784 r.). Jako jedyny z rozwiązanych klasztorów cysterskich w Słowenii został on odnowiony w roku 1898 i istnieje do dziś.

Jednym z najbardziej znanych i cenionych zabytków w Stičnej jest rękopis nazywany  'Stiški rokopis' z XV wieku. Jest on dowodem na ciągłość piśmiennictwa w języku słoweńskim od wieku X aż do literatury protestanckiej w wieku XVI.

Stična jest również zabytkiem architektury. (styl romański, gotyk, barok).

Na terenie obiektu znajduje się sklep z pamiątkanmi i ziołami. Można też napić się tu ziołowej herbaty sporządzonej  według tutejszych receptur.

Kostanjevica na Krki

Kostanjevica jest najmniejszym miasteczkiem w Słowenii, a jednocześnie najstarszym w regionie Dolenjska. Pierwsze wzmianki o Kostanjevicy sięgają 1091 roku, a jako o mieście wspomina się ją już w 1252 roku.

Centrum miasta mieści się na wyspie, sztucznie utworzonej przez człowieka, otoczonej przez wody rzeki Krki. Z lądem jest ona połączona trzema mostami.

Najważniejszymi pomnikami sztuki na wyspie jest kościół św. Jakuba zbudowany w pierwszej połowie XIIIw. oraz kościół św. Mikołaja. Na uwagę zasługuje również dwór z końca XVw., w którym obecnie znajduje się galeria – “Lamutov salon”.

W pobliżu miasta już w 1234 powstał ogromny klasztor cystersów. Był to jeden z najbogatszych terenów ówczesnej Słowenii i jednocześnie centrum gospodarcze i kulturalne regionu. Klasztor – zamek zbudowany na planie kwadratu jest jednym z najważniejszych pomników kultury słoweńskiej, znany przede wszystkim dzięki 260 arkadom otaczającym dziedziniec oraz kościołowi z gotyckimi łukami i kolumnami.

W czasie II wojny światowej partyzanci podpalili zamek i odnowa ciągnęła się przez wiele lat. Obecnie znajduje się tu ogromna galeria Božidara Jakca ze stałą wystawą znanych słoweńskich artystów. W kaplicy i części pomieszczeń na parterze odbywają się interesujące wystawy czasowe. Na zewnątrz widać różnorakie rzeźby z drzewa. Są to dzieła artystów biorących udział w regularnie odbywającym się tutaj międzynarodowym sympozjum rzeźbiarskim (Forma viva). Galeria jest otwarta od wtorku do niedzieli od 9.00 do 18.00, (od 1 listopada do 1 kwietnia od 9.00 do 16.00)

W okolicy znajduje się jaskinia – 'Kostanjeviška jama' (zwiedzanie: od 15 kwietnia do 31 października w soboty, niedziele i dni świąteczne oraz w lipcu i sierpniu codziennie od 10.00 do 18.00) oraz rezerwat  'Krakovski gozd', który najlepiej zobaczyć wybierając się na, długą 8 km, oznaczoną trasę – 'Resslova pot'. Trasa zaczyna się i kończy przy restauracji „Žolnir” na skraju miasteczka.

Pleterje

Około 10 km od Kostanjevicy znajduje się klasztor kartuzów Pleterje. Wnętrza klasztoru nie da się niestety zobaczyć, ale można obejść klasztor malowniczą ścieżką, zobaczyć film o życiu w klasztorze i wybrać się do skansenu Pleterje, który znajduje się w pobliżu wejścia na teren klasztoru. Znajdują się tu wyposażone chaty z początku XIX wieku. Skansen można zwiedzać od 1 kwietnia do 30 listopada codziennie od 9.00 do 17.00; od 1 grudnia do 31 marca od poniedziałku do soboty od 10.00 do 16.00 i w niedzielę od 11.00 do 15.00. W skansenie można też wyporzyczyć rowery.

Novo Mesto

Głównym miastem regionu Dolenjska jest położone na zakolu rzeki Krki  Novo Mesto.

Miejsca warte zobaczenia to rynek z ratuszem, kamienną studnią i kościołem św. Lenarta (w klasztorze można też zobaczyć bogatą bibliotekę), Jakčeva Galeria i przede wszystkim muzeum regionu Dolenjska (Dolenski muzej), w którym znajdują się cenne zbiory szczególnie archeologiczne i etnograficzne. Muzeum znajduje się na ulicy Muzejskej 7, otwarty jest od wtorku do soboty od 9.00 do 17.00, w niedzielę od 9.00 do 17.00.

Przyjemnym miejscem na spacer i odpoczynek jest „Zupančičevo sprehajališče”, malownicza dróżka biegnąca przy rzece. W pobliżu zmnajduje się też cukiernia i lodziarnia.

Interesujące miejsca w pobliżu Novego Mesta to zamek Otočec (obecnie we wnętrzu znajduje się hotel) z otaczającym parkiem oraz baseny z wodami termalnymi: Dolenjse toplice, Šmarješke toplice i Čateške toplice ( w tym kompleksie basenów znajduje się najwięcej atrakcji dla dzieci). Nove Mesto - więcej informacji

Dolenjska - ciekawe miejsca

Tekst oraz foto: Joanna Zajac Slapnicar